De aarde
Milieu impact van voedingskeuzesDe aarde heeft het zwaar te verduren onder onze huidige overconsumptie. Elk jaar (behalve tijdens het Corona jaar van 2020) valt earth overshoot day eerder. De dag waarop we voor dat alle grondstoffen opgebruikt hebben die de aarde ons kan leveren. Vanaf die dag gebruiken we de grondstoffen die bedoeld zijn voor toekomstige generaties. In 2019 viel earth overshoot day al op 29 juli! Hier zou je stijl van achterover moeten slaan.
Er zijn een aantal dingen die bijdragen aan onze overconsumptie, zoals fossiele brandstoffen, fast fashion, overall te veel onnodige spullen kopen, maar de belangrijkste en makkelijkst aan te passen bijdrage aan klimaatverandering is ons voedingspatroon. Een volwaardig plantaardig voedingspatroon is de meest impactvolle milieuvriendelijke stap die je kan nemen. Het eten van dieren gaat gepaard met een ongelofelijke hoeveelheid negatieve effecten en ik zal proberen om ze zo helder en compleet mogelijk voor je te omschrijven.
Het eten van dieren zorgt voor:
– Opwarming van de aarde door de uitstoot van broeikasgassen
– Verontreiniging van waterbronnen door dierlijk afval en pesticiden en herbiciden die het water in sijpelen
– Vernietiging van regenwouden
– Verlies van zoetwaterbronnen door overmatig waterconsumptie
– Overbevissing uit onze oceanen
– Overmatig landgebruik om dieren op te houden of gewassen te verbouwen die de dieren eten
Opwarming van de aarde door broeikasgassen
De veehouderij gaat gepaard met de uitstoot van 3 verschillende broeikasgassen.
CO2:
De meest bekende daarvan is CO2, of kooldioxide. Kooldioxide komt voornamelijk vrij als je fossiele brandstoffen zoals olie, gas en kolen verbrandt.
Ook de bio industrie is verantwoordelijk voor de uitstoot van CO2. Bossen (bomen) nemen CO2 op, omdat bomen zonlicht, water en koolstof (CO2) gebruiken om te groeien. Alleen al de Europese bossen houden jaarlijks zo’n 362 miljoen ton CO2 vast. Voor een tropisch regenwoud is dat maarliefst 440 ton CO2 per hectare! Wanneer bomen verbrand worden, om bijvoorbeeld landbouwgrond vrij te maken om dieren op te houden of diervoer op te verbouwen komt die CO2 terug vrij in de atmosfeer.
Aan de ene kant verlies je kostbaar bos die CO2 kan opslaan (en dat als leefgebied geldt voor plant- en diersoorten), aan de andere kant stoot je dus meer broeikasgassen uit door intensievere veehouderij.
De belangrijkste broeikasgassen voor de veehouderij zijn echter methaan en lachgas.
Methaan:
Het volgende broeikasgas dat gepaard gaat met het eten van dieren is methaan. Dit broeikasgas geeft meteen weer waarom het zo onwijs milieu onvriendelijk is om koeien of zuivel te eten. Methaan wordt namelijk geproduceerd door de spijsvertering van herkauwers en komt via de mest, boeren en scheten de atmosfeer in. Methaan is een ongeveer 28x zo sterk broeikasgas dan CO2 en is daarom ook erg schadelijk. Momenteel wordt er gedacht dat naar schatting elke koe jaarlijks minmaal zo’n 125 kilo methaan uitstoot.
Lachgas:
Lachgas in de bio industrie ontstaat door kunststof te gebruiken in de landbouw om gewassen te laten groeien (om diervoer van te maken).
Deze kunstmest met nitraat komt in de bodem in aanraking met de aanwezige bacteriën in de grond die proberen om de mest te verwerken. Dit heet denitrificatie.
Even een klein lesje natuur-/ scheikunde:
De bacteriën gebruiken stikstof (N) en zuurstof (O). De stikstof wordt uit de bodem gehaald vanuit het aanwezige nitraat (NO3). Lachgas (NO2) is een tussenproduct bij het vormen van niet-schadelijke stikstof (N2) en zuurstof (O2). Echter, wanneer de bacteriën onvoldoende zuurstof in de bodem vinden voor deze omzetting zal een deel van de nitraat onvolledig omgezet worden (denitrificeren) en wordt het lachgas. De nitraatinput via bemesting zorgt er op deze manier voor dat lachgas vrijkomt in de atmosfeer.
Lachgas is een ontzettend sterk broeikas, dat maar liefst 265x sterker is dan CO2. Al die uitstoot van broeikasgassen zorgt ervoor dat de aarde opwarmt.
Hoe lang kunnen we nog broeikasgassen uitstoten?
CO2 dat eenmaal uitgestoten is blijft 10.000 jaar in de atmosfeer aanwezig. Wetenschappers denken dat we nog maximaal 500GT CO2 kunnen uitstoten om de stijging van de temperatuur binnen de 2′ te houden. Daarna zijn de gevolgen desastreus en wellicht nog wel belangrijker, onomkeerbaar. Momenteel stoten we jaarlijks 50GT CO2 uit. 50% van deze uitstoot wordt opgenomen door de oceaan (met behulp van plankton, krill, zeewier en overige zee planten). Een snel rekensommetje geeft ons dan nog 20 jaar tot we de max bereikt hebben en de gevolgen desastreus zullen zijn. Het is dus heel simpel. We kunnen nog 20 jaar precies zo leven als we nu doen en dan in een klap naar een klimaatneutrale samenleving toe gaan (of de gevolgen onder ogen zien) of, we moeten nu zo hard als we kunnen werken aan het klimaatvriendelijker maken van letterlijk alles dat we doen om zo de uitstoot te beperken en zsm neutraal te maken.
Maar wat zijn nu eigenlijk de gevolgen van een opwarmende aarde?
Als we niets veranderen aan de manier waarop er nu door de mensen geleefd wordt op onze aarde dan is het voor het einde van deze eeuw zo’n 3-4 graden warmer ten opzichte van het pre-industriele tijdperk. Dat klinkt niet zo heftig. Eigenlijk klinkt het best aangenaam, maar dat is het niet. Deze opwarming betekent namelijk: langere en extremere hitte, stormen en overstromingen, droogtes, bosbranden en verwoestijning, zeespiegelstijging en massaal uitsterven van dier- en plantensoorten.
Grillig Weer
Op sommige plekken op aarde zal het gedurende bepaalde periodes van het jaar medisch onverantwoord zijn om naar buiten te gaan.
Er zullen meer overstromingen komen en tegelijkertijd meer droogtes. Effecten die we nu al zien over de wereld, maar vooral rond de evenaar.
Thermal max
Dan is er nog zoiets als de thermal max, dat onze voedselzekerheid aantast (overigens net als droogtes en overstromingen). De thermal max is de maximale temperatuur waarop gewassen kunnen gedijen. Wanneer deze overschreden wordt, naar schatting rond 2050, dan zal de opbrengst van de oogst drastisch omlaag gaan en zal er dus nog veel en veel meer honger voor gaan komen op de wereld.
Verlies van ecosystemen
Tussen de 20%-30% van alle dier- en plantensoorten wordt met uitsterven bedreigt wanneer de aarde meer dan 2 of 3 graden opwarmt. Ook zullen soorten tussen de 10 en 100 keer sneller uitsterven. Mensen zijn afhankelijk van deze dier- en plantensoorten. Denk bijvoorbeeld aan bestuiving van gewassen, maar ook het beschermen tegen weersomstandigheden zoals bossen doen tegen modderstromen, mangroves als kustbescherming, moeraslanden en wetlands tegen overstromingen en koraalriffen tegen golven en stormen. Natuurlijk zijn er talloze voorbeelden te noemen van waarop de mens afhankelijk is van de natuur.
Verlies regenwoud
Door de toename van bosbranden zullen er, naast verlies door kap voor landbouwgrond, grote regenwoud gebieden en andere bossen verloren gaan.
Waterniveau stijgt
Doordat er ijswater smelt van bijvoorbeeld Groenland en de pool kappen komt er meer water in de oceaan. Daarnaast neemt warm water meer ruimte in dan koud water. Wetenschappers denken dat voor de volgende eeuw de zeespiegel met 25 tot 80 cm gestegen zal zijn. Dit heeft grote gevolgen voor kustgebieden die daardoor wellicht onbewoonbaar zullen worden. Wist je dat het ijs op de noordpool de afgelopen 30 jaar met ongeveer de helft afgenomen is?
Ontdooiende permafrost
Niet alleen het reguliere ijs ontdooit dat eigenlijk altijd al ontdooide en daarna weer aan vroor in het winter seizoen, maar ook de permafrost ontdooit. Permafrost is de permanent bevroren grond op de noordpool. Permafrost is super belangrijk voor het reguleren van broeikasgassen in de atmosfeer, want net als bij bossen, betekent het verlies van permafrost meer broeikasgassen in de lucht. In permafrost ligt namelijk organisch materiaal opgeslagen van dieren die daar ooit geleefd hebben. Wanneer dit ontdooit zullen bacteriën proberen om dit te verwerken en bij dit proces komen broeikasgassen, zoals CO2 en methaan vrij.
Zoetwater bronnen
Wist je dat in de VS momenteel meer dan de helft van de rivieren en stromen niet geschikt zijn voor waterleven?
Dit komt door eutrofiëring, of nutriënten verontreiniging (nutriënt pollution) en grootschalige (industriële) veehouderij.
Wat houdt eutrofiëring in?
40% van alle meststoffen die op het land gesproeid wordt om gewassen mee te verbouwen belandt in stromen, rivieren en kustwateren.
Door de toename van nutriënten zoals stikstof en fosfor komt er een enorme bloei aan algen. Dit klinkt gunstig, maar is het niet. Dit werkt juist zeer verstikkend. Al deze algen blokkeren het zonlicht waardoor roofvissen moeilijker op prooi kunnen jagen en planten en ander onderwaterleven etc die zonlicht nodig hebben niet meer kunnen overleven. Daarnaast komen er meer bacteriën in het water die de algen en gestorven vissen en planten gaan ‘verwerken’. Deze bacteriën gebruiken zuurstof, waardoor het zuurstof letterlijk uit het water gezogen wordt en er enorme dead zones ontstaan in rivieren, stromen en kustgebieden waar niets meer kan leven.
Daarnaast gebruiken we meer water dan de aarde ons kan leveren. Om aan dat extra water te komen wordt er water uit de grond opgepompt (er wordt dus een soort van ‘gemijnd’ naar water). Om dat te doen worden de watervoerende lagen in de ondergrond (aquifers in het Engels) aangesproken. Aquifers doen er duizenden jaren over om te vullen, maar mensen halen ze leeg in decennia. Dit water is bedoeld voor toekomstige generaties, onze kinderen en hun kindereb, die ze niet meer tot hun beschikking gaan hebben.
Vleesconsumptie is by far de grootste verbruiker van vers water. Geen enkel plantaardig product komt in de buurt bij de dorstigheid van een dierlijk product, met uitzondering van enkele noten zoals amandelen. Deze worden echter in veel kleinere hoeveelheid gegeten dan steaks, spare-ribs of speklappen.
Een volwaardig plantaardig voedingspatroon verkleint je waterverbruik met maarliefst 60%
Overbevissing
Tussen 1950 en 2000 zijn we zo’n 90% van alle roofvissen verloren! Vissen zijn geen eindeloze bron waar we uit kunnen putten. De hoeveelheid vissen in de oceaan zijn absoluut zeer eindig.
Wij in de westerse wereld zijn niet afhankelijk van het eten van vis om gezond te zijn en te overleven, maar veel kleine gemeenschappen in kustgebieden zijn dat wel en zij zien hun vangst meer en meer afnemen door de zware overbevissing en industriële vloten.
2 van de meest gebruikte methodes om vis te vangen zijn bottom trawling en long line fishing.
Bottom trawling
Bij bottom trawling wordt er een verzwaard net over de bodem van de oceaan gesleept die letterlijk alles wat het tegenkomt mee sleept en verwoest. De netten kunnen zo hoog zijn als een drie verdiepingen hoog gebouw en zo breed als een voetbalveld. Stel je daar nu eens een geïndustrialiseerde mega vloot van voor met tientallen, misschien wel 50 trawlers die in formatie naast elkaar en achter elkaar varen en de verwoesting die dat achterlaat. Veel van wat er in deze netten gevangen wordt is geeneens het doel van de vloot. Zeker 70% van alles dat gevangen wordt in de trawler netten is by-catch.
Nog een fun fact. Jaarlijks wordt er maar liefst 150x meer grond op de oceaan getrawlt dan dat er ontbossing plaats vindt! Stel je voor, 150x meer! Dit is pure roof en zou naar mijn mening absoluut crimineel moeten zijn. De bodem die achterblijft na het trawlen is leeg en dood. Alles is verdwenen. In dit filmpje van Greenpeace vindt je een korte uitleg van bottom trawling.
Long line fishing
Bij long line fishing worden er lijnen uitgegooid die tot 100km lang zijn en waar 1000-en haken aan hangen. Deze lijnen zijn bedoeld voor bijvoorbeeld het vangen van tonijn, maar net als bij de bottom trawlers zijn ze alles behalve selectief. Ze vangen ook vogels, schildpadden en haaien. Meerdere vogelsoorten en vissoorten worden met uitsterven bedreigd door het gebruik van long lines.
fish farms
Als je bovenstaande hebt gelezen dan lijkt het idee van fish farms of vis kwekerijen, waar je dus je eigen vis kweekt ideaal toch? Weer mis! Sorry to bring so much bad news guys!
Rondom vis kwekerijen is er ook een enorm probleem met eutrofiëring, waarvan je hierboven al gelezen hebt dat het de oceaan verstikt door een overmatige algenbloei die de zuurstof uit het water weg zuigt.
Daarnaast zijn roofvissen zoals zalm en tonijn carnivoor. Zij eten andere vissen. Om de vissen op de fish farms te onderhouden en groot te brengen moet er andere vis gevangen worden om ze te voeren. Hierdoor verdwijnt er een groot aanbod aan prooivissen voor de andere vissen in de oceaan die hier eveneens van afhankelijk zijn. De enige vis die milieuvriendelijk gekweekt kan worden is tilapia. Tilapia kan namelijk leven op plankton en ander plantaardig voedsel. Diervriendelijk is het echter niet en voor je gezondheid hoef je het ook niet te doen. Volwaardig plantaardige voeding voorziet je voldoende van omega 3 vetstoffen, wat de nummer 1 reden waarom mensen vis eten.
Ontbossing
Ongeveer 91% van al het regenwoud dat vrijgemaakt wordt, wordt gebruikt voor de bio-industrie. Ofwel om er dieren op te houden, ofwel om er diervoer op te verbouwen. Hou je vast.. Elke seconde wordt er zo’n 1-2 hectare regenwoud tegen de vlakte gewerkt om in de groeiende vraag naar vlees en zuivel te voorzien. Dat is zo ontzettend desastreus dat ik er geeneens de juiste woorden voor kan vinden, maar om het te illustreren: elke dag gaan er meer dan 130 dier-, plant- en insectensoorten verloren door het verlies aan regenwoud.
Ook voor plantaardige producten wordt er regenwoud gekapt, bijvoorbeeld voor palmolie dat in veel producten verwerkt zit (ook niet eetbare, zoals zeep, cosmetica en bio diesel), maar dit plaats ik graag even in perspectief voor je. Er is inmiddels zo’n 26 miljoen hectare regenwoud gekapt om palmolie te produceren, MAAR er is 136 miljoen hectare regenwoud gekapt om ruimte te maken voor dieren of diervoer productie. Stoppen met het gebruiken van palmolie is dus top (als je het niet vervangt met een andere olie, want palmolie is wel de meest efficiënt te produceren olie), maar het stoppen met het eten van dierlijke producten zet dus wederom veel meer zoden aan de dijk.
Landgebruik
2/3 Van al het totaal beschikbare landbouwgrond wordt gebruikt om diervoer op te verbouwen. 8% Wordt gebruikt voor voedsel voor menselijke consumptie. Kan je je voorstellen hoeveel grond we aan de natuur terug kunnen geven als we minder dieren zouden eten of met zijn allen helemaal zouden stoppen? Hele ecosystemen zouden weer opbloeien, plant-, dier- en insectensoorten zouden nieuwe kansen krijgen en nieuwe bossen zouden helpen bij het opnemen van CO2 uit de atmosfeer. Wat een wereld zou het zijn!
Bronnen:
Broeikasgassen:
– https://www.parool.nl/nieuws/bossen-stoten-co2-uit-tijdens-hittegolf~b10a7ae9/
– https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Klimaat-en-bos-1.htm
– https://www.weforum.org/agenda/2015/01/24-charts-every-leader-should-see/
– https://resource.wur.nl/nl/show/Koeien-stoten-meer-methaan-uit-dan-gedacht.htm
– https://edepot.wur.nl/247494
Watergebruik, overbevissing en fish farms:
– http://www.nytimes.com/2014/03/08/opinion/meat-makes-the-planet-thirsty.html?_r=1
– http://www.wri.org/our-work/project/eutrophication-and-hypoxia/sources-eutrophication
– http://www.nola.com/environment/index.ssf/2014/08/low_oxygen_dead_zone_covers_50.html
Ontbossing:
– https://www.cowspiracy.com/facts
– https://rainforests.mongabay.com/facts/rainforest-facts.html#8
– https://earthobservatory.nasa.gov/features/Deforestation
– http://www.fao.org/3/XII/0568-B1.htm
– https://globalforestatlas.yale.edu/amazon/land-use/soy
– https://ipad.fas.usda.gov/highlights/2013/06/indonesia/
Landgebruik:
– https://www.globalagriculture.org/report-topics/meat-and-animal-feed.html
– https://www.onegreenplanet.org/news/chart-shows-worlds-land-used/
Wil jij volwaardig plantaardig leren eten?
Kijk dan gauw bij mijn programma’s! Klik hier!
